Ανάδειξη του Παλαιομονάστηρου

Η 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε εργασίες στον μικρό ναό της Αγίας Λαύρας

Οι περισσότεροι γνωρίζουν την ιστορία της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας, η οποία φιλοξενεί ανεκτίμητους «θησαυρούς» του Έθνους, ελάχιστοι όμως ξέρουν πως λίγα μέτρα μακριά βρίσκεται ακόμη ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο, το Παλαιομονάστηρο, εκεί όπου λειτούργησε για πρώτη φορά η Μονή το 961. Μετά από πολλά χρόνια εγκατάλειψης το σημαντικό αυτό βυζαντινό μνημείο, με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη, αποκτά τη χαμένη του αίγλη χάρη στις εργασίες που ανέλαβε και υλοποίησε η 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στη δικαιοδοσία της οποίας ανήκει ο μικρός ναός. Στο Παλαιομονάστηρο έγιναν σημαντικές εργασίες, κυρίως συντήρηση των τοιχογραφιών, υπό την επίβλεψη της προϊσταμένης της 6ης Εφορείας, Αρχαιολόγου, Αναστασίας Κουμούση, οι οποίες και θα συμβάλουν καθοριστικά στην ανάδειξη του βυζαντινού αυτού θησαυρού.
Η κατασκευή της Μονής ξεκίνησε το 961 στην θέση Παλαιομονάστηρο που βρίσκεται 300 μέτρα νοτιοδυτικά του σημερινού μοναστηριού. Αυτή η πρώτη Μονή καταστράφηκε ολοσχερώς από φωτιά το 1585. Η Μονή έμεινε έρημη για 15 χρόνια ώσπου κάποιος ενάρετος Καλαβρυτινός ράπτης ονόματι Ιωάννης απογοητευμένος από τις απιστίες της συζύγου του αποφάσισε να αφήσει τα εγκόσμια και να ξαναχτίσει τη μονή της Αγ. Λαύρας. Τον πλαισίωσαν παλαιότεροι και νεώτεροι μοναχοί και τον ανέδειξαν ηγούμενο. Το 1689 η μονή μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση. Το Παλαιομονάστηρο, λαξευμένο μέσα στο βράχο έχει τοιχογραφίες βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Οι τοιχογραφίες του ιερού χρονολογούνται στον 14ο αιώνα, είναι υψηλής ποιότητας και πιστοποιούν μια άγνωστη από ιστορικές πηγές, ακμή της Αγίας Λαύρας κατά την περίοδο των Παλαιολόγων. Οι υπόλοιπες τοιχογραφίες ανήκουν στους μεταβυζαντινούς χρόνους, είναι λαϊκότροπες και χρονολογούνται με επιγραφή το 1645.

Για τη συντήρηση των τοιχογραφιών υπήρχε εγκεκριμένη μελέτη που είχαν συντάξει οι συντηρητές της Εφορείας, Ζώης Γκρίλλας και Αναστασία Σαμπαζιώτη. Το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη και το Ίδρυμα Χ.Κ. Λεβέντη ανέλαβαν τη δαπάνη συντήρησης των τοιχογραφιών στο πλαίσιο της προστασίας, ανάδειξης και προβολής μνημείων του ελληνικού πολιτισμού, εντός και εκτός Ελλάδος. Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2008, ενώ η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο. Στο μνημείο απασχολήθηκε συνεργείο που αποτελούσαν τέσσερις συντηρητές και τέσσερις βοηθοί. Η συνολική επιφάνεια που καταλαμβάνουν οι τοιχογραφίες είναι 180 τ.μ. Πρέπει να αναφέρουμε πως στη διάρκεια των εργασιών επισκέφθηκε το μνημείο δύο φορές ο κ. Χάρης Λεβέντης. Οι εργασίες συντήρησης αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2009.
Συγκεκριμένα, οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν είναι:
- Καθαρισμός ζωγραφικής επιφάνειας από άλατα, επιχρίσματα με μηχανικό ή και χημικό τρόπο
- Στερέωση τοιχογραφιών
- Απάλειψη νεοτέρων χαράξεων
- Αισθητική αποκατάσταση (χρωματικές συμπληρώσεις) χωρίς να αλλοιωθεί το ύφος του ζωγραφικού συνόλου.