Η Εγκατάσταση των Καλαβρυτινών στη Πάτρα

Σχετικά με την εγκατάσταση των Καλαβρυτινών στην Πάτρα δεν έχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες. Είναι όμως βέβαιο, ότι οι Καλαβρυτινοί στην Πάτρα κατέβηκαν πολύ νωρίς και πολύ πριν το 1800. Είχαν πανάρχαιους γεωγραφικούς, ιστορικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την πόλη των Πατρών.Μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Τούρκους (1461) έχουμε κάποια ανακοπή για ένα μακρό χρονικό διάστημα. Όμως και τότε δεν έλειψαν οι θαρραλέοι και ριψοκίνδυνοι. Από το 16ο και 17ο αιώνα πολλοί ξεθάρρεψαν και άρχισαν να κατεβαίνουν στην Πάτρα άλλοι για δουλειά άλλοι σαν μικρέμποροι και εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή. Η Πάτρα ποτέ δεν έχασε την αξία της σαν μεγάλο εμπορικό κέντρο και σαν λιμάνι. Πολλοί εύρισκαν την ευκαιρία να μπαρκάρουν, για τις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Σημαντικός αριθμός Καλαβρυτινών μετακινήθηκε προς την Πάτρα μετά τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699), που υπογράφτηκε μεταξύ Τουρκίας και Βενετίας και παραχωρήθηκε η Πελοπόννησος στους Βενετούς. Η κάθοδος των Καλαβρυτινών συνεχίστηκε και μετά τη Συνθήκη του Πασσάροβιτς (1718) με την οποία οι Βενετοί παραχώρησαν και πάλι την Πελοπόννησο στους Τούρκους, οπότε αρχίζει η δεύτερη τουρκοκρατία.

Το 1765-1770 βρίσκουμε Καλαβρυτινές οικογένειες στην πόλη των Πατρών. Ενδεικτικά αναφέρω εδώ την οικογένεια Κωστάκη από την Κερπινή και την οικογένεια Γαλάνη Ρηγοπούλου, εξαγωγέα σταφιδεμπορίου από Βερσίτσι. Και δεν ήσαν μοναδικές. Ο πυρήνας υπάρχει. Η μεγάλη όμως μετανάστευση των Καλαβρυτινών στην Πάτρα άρχισε μετά την επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση της Ελλάδος. Η Πάτρα ήταν από την αρχαιότητητα ένα από τα σπουδαιότερα λιμάνια της Μεσογείου. Από την Πάτρα γινόντουσαν οι μεγαλύτερες εμπορικές εξαγωγές (π.χ. σταφίδας, μαλλιών, τυριού, λαδιού, κρασιού, πρινόκοκκου, μελιού, κεριού, μετάξης, κ.λ.π.) στις χώρες της Ευρώπης. Στους παραπάνω προστιθέμενοι και νέοι μετανάστες Καλαβρυτινοί, ανάπτυξαν ακμαία και ανθηρή παροικία.
Κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης 1821 η επαρχία Καλαβρύτων καταστράφηκε από αλλεπάλληλες επιδρομές και λεηλασίες του Ιμπραήμ και των Τουρκοαιγυπτίων σχεδόν ολοκληρωτικά και οι κάτοικοί της εξαθλιώθηκαν οικονομικά.
Μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, η φτώχεια ανάγκασε πολλούς να «πάρουν τα μάτια τους και να εκπατρισθούν». Έτσι κατέβηκαν στην πόλη των Πατρών που τους συνέδεαν, όπως είπαμε στην αρχή, γεωγραφικοί, πολιτιστικοί και κυρίως οικονομικοί δεσμοί. Κι όχι μόνον δεν «χάθηκαν» αλλά αντίστροφα, πρόκοψαν. Βρήκαν κουτσοδουλειές, εργάστηκαν τίμια, έκαμαν οικονομίες.Αξιοποίησαν το σκληρό μόχθο τους και τις μικρές οικονομίες τους και βελτίωσαν την ποιότητα της ζωής τους. Άνοιξαν μικρομάγαζα που εξελίχτηκαν σε μεγάλα εμπορικά καταστήματα.Δημιούργησαν μικροβιοτεχνίες που έγιναν υπολογίσιμες βιομηχανίες και ονομαστά εργοστάσια.Έχτισαν σπίτια, αγόρασαν αγροκτήματα, έκαμαν περιουσίες, κι έγιναν οικονομικοί και πολιτιστικοί παράγοντες της πόλης. Μόρφωσαν τα παιδιά τους, τα οποία έγιναν διακεκριμένοι επιστήμονες, κατάλαβαν καίριες και ζηλευτές, θέσεις, άφησαν όνομα και τίμησαν την δοξασμένη επαρχία μας. Θα ηθέλαμε πολλές σελίδες να καταγράψουμε τους διαπρεπείς Καλαβρυτινούς της Πάτρας, γιατρούς, δικηγόρους, καθηγητές γυμνασιάρχες, Λυκειάρχες, δικαστικούς, συγγραφείς, ποιητές, δημοσιογράφους, τραπεζικούς, αρχιτέκτονες, μηχανικούς, αξιωματικούς, διευθυντές υπηρεσιών, πολιτευτές, δημάρχους, Νομάρχες, βουλευτές, υπουργούς, εργοστασιάρχες, μεγαλοεπιχειρηματίες κλπ. κλπ.Το μεγαλύτερο ποσοστό απ’ αυτούς διατήρησαν με περηφάνια την επωνυμία της καταγωγής τους. Κι αυτό τους τιμάει ακόμα περισσότερο.
Το 1850 έχουμε στην Πάτρα μια αξιόλογη παροικία από Καλαβρυτινούς, που υπολογίζεται να αριθμεί περισσότερες από 350 οικογένειες, οι οποίες σταδιακά και αλματωδώς πολλαπλασιάζονται και το σπουδαιότερο προκόβουν.
Η Πάτρα τότε δεν ήταν τόσο κοντά στα Καλάβρυτα, όσο είναι σήμερα. Η επαρχία Καλαβρύτων ορεινή, άγονη και αποκομμένη, απείχε από την Πάτρα 20 ώρες και περισσότερες από τα ακραία σημεία της προς τη Γορτυνία. Συγκοινωνία δεν υπήρχε και όσοι ήθελαν να κατέβουν στην Πάτρα, κατέβαιναν ή με τα πόδια ή με τα ζώα. Το ίδιο γινόταν και από την αντίστροφη πλευρά. Η δυσκολία αυτή της ανύπαρκτης συγκοινωνίας, έβλαψε ανεπανόρθωτα την επαρχία από πολλές πλευρές. Πανέξυπνα παιδιά στα γράμματα, χάθηκαν, γιατί ήταν αδύνατο να σπουδάσουν στην Πάτρα, ένεκα οικονομικών δυσχερειών. Πολλές οικογένειες, ιδιαίτερα από εκείνες που πλούτισαν και μόρφωσαν τα παιδιά τους, αποκόπηκαν και αποξενώθηκαν τελείως από τους δικούς τους και από τον τόπο της καταγωγής τους. Και τούτο, γιατί όλοι αυτοί, μπήκαν στους λεγόμενους «αριστοκρατικούς» κύκλους, στην «καλή κοινωνία» των Πατρών και ένοιωθαν ντροπή να μιλήσουν για την καταγωγή τους και τους φτωχούς συγγενείς τους. Δεν είναι άλλωστε σπάνιες και οι περιπτώσεις που νεαροί φτωχοί επιστήμονες που εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα και παντρεύτηκαν πλούσιες Πατρινές κοπέλες της «υψηλής κοινωνίας» με το ρητό όρο να διακόψουν κάθε επικοινωνία με συμπατριώτες τους, ακόμα και μ’ αυτούς τους γονείς τους. Οι επιστήμονες ήσαν γαμπροί περιζήτητοι. Ήθελαν δηλ. τον επιστήμονα όχι όμως και τους φτωχούς χωρικούς και κακοντυμένους δικούς του.Αυτή δυστυχώς ήταν η νοοτροπία της «υψηλής κοινωνίας». Αυτή η απαράδεκτη νοοτροπία επηρέασε δυσμενέστατα την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη των χωριών της επαρχίας μας και αποξένωσε σημαντικούς παράγοντες, που θα μπορούσαν να συμβάλουν θετικά στην ανάπτυξη τους και τον εκπολιτισμό τους. Υπήρξαν άνθρωποι που έφευγαν από το χωριό τους με «μισό γουρνοτσάρουχο κι ένα κομμάτι μπομπότα στο τράστο», πρόκοψαν στην πολιτεία, αλλά δεν θέλησαν να επισκεφτούν ούτε μια φορά το χωριό τους και τους συγγενείς τους. Όσο για τα παιδιά τους, ούτε να ακούσουν για το καθυστερημένο χωριό του πατέρα τους. Δυστυχώς συνέβησαν κι αυτά. Ακόμα και μέχρι την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οπωσδήποτε όμως η πλειοψηφία των απόδημων Καλαβρυτινών διατήρησαν τους δεσμούς τους με τη ρίζα τους και βοήθησαν, με όσες δυνάμεις διέθεταν, και τους δικούς τους και τα χωριά τους. Και για να τους ενισχύσουν ακόμα αποφάσισαν να ενωθούν σ’ ένα συλλογικό ενωτικό Καλαβρυτινό όργανο και ίδρυσαν το «Παγκαλαβρυτινό Σύλλογο Πάτρας».